Avvalgi darslarimizda aytganimizdek, Java dasturlash tilida 8 ta sodda ma’lumotlar turlari mavjud bo’lib, boolean ulardan biri hisoblanadi va u faqat ikkita qiymatdan birini qabul qiladi: true (rost) yoki false (yolg’on).

Boolean turidagi qiymatlar shartli ifodalarda, takrorlanuvchi amallarda, shuningdek mantiqiy amallarda qo’llaniladi.

Quyidagi misolga e’tibor bering:

boolean javaQiziqmi = true;
boolean javaQiyinmi = false;
System.out.println(javaQiziqmi); // true
System.out.println(javaQiyinmi); // false

Boolean qiymatlarni ko’proq shartli ifodalarda ishlatish keng tarqalgan, bunday ifodalar boolean ifodalar deb ham ataladi:

int x = 10;
int y = 9;
System.out.println(x > y); // true chop etiladi, chunki 10 qiymati 9 qiymatidan katta.

Yoki soddaroq:

System.out.println(10 > 9); // true

Yoki teskarisi:

System.out.println(10 < 9); // false

Yoki ikkita qiymatni tenglikka tekshirishimiz mumkin:

int x = 10;
System.out.println(x == 10); // true

Yoki:

System.out.println(10 == 15); // false

Boolean o’zgaruvchilarning qiymatlarini solishtirishga doir bir nechta misollarni ko’rib chiqamiz. Dastlab ikkita boolean o’zgaruvchi e’lon qilamiz va ularning biriga false, ikkinchisiga true qiymat beramiz va yana ikkita boolean o’zgaruvchi taqqoslash natijalarini saqlash uchun.

boolean b1 = false;
boolean b2 = true;
boolean b3 = (b1 == b2); // qiymatlarni tenglikka tekshirish
boolean b4 = (b1 != b2); // qiymatlarni tengmaslikka tekshirish
System.out.println(b1); // b1 is false
System.out.println(b2); // b2 is true
System.out.println(b3); // b3 is false
System.out.println(b4); // b4 is true

Mantiqiy operatorlar

Mantiqiy operatorlar “AND”, “OR”, “NOT” kabi mantiqiy amallarni ifodalash uchun ishlatiladi.

AND operatori ( && ) – barcha mantiqlar rost (true) bo’lsa, rost (true) qiymat qaytaradi, aks holda yolg’on (false) qiymat qaytaradi.

Sintaksisi: mantiq1 && mantiq2

Quyidagi misolda turli qiymatdagi boolean o’zgaruvchilarni o’zaro AND amalini hisoblaymiz.

boolean b1 = true;
boolean b2 = true;
boolean b3 = false;
boolean b4 = false;
System.out.println(b1 && b2); // true
System.out.println(b1 && b3); // false
System.out.println(b3 && b4); // false
System.out.println(b1 && b2 && b3); // false, chunki bitta mantiq yolg’on

OR operatori ( || ) – kamida bitta mantiq rost (true) bo’lsa, rost (true) qiymat qaytaradi. Faqat barchasi yolg’on (false) bo’lsa, yolg’on (false) qiymat qaytaradi.

Sintaksisi: mantiq1 || mantiq2

Quyidagi misolda turli qiymatdagi boolean o’zgaruvchilarni o’zaro OR amalini hisoblaymiz.

boolean b1 = true;
boolean b2 = true;
boolean b3 = false;
boolean b4 = false;
System.out.println(b1 || b2); // true
System.out.println(b1 || b3); // true
System.out.println(b3 || b4); // false
System.out.println(b2 || b3 || b4); // true, chunki bitta mantiq rost

NOT operatori ( ! ) – rost (true) qiymatni yolg’on (false) qiymatga aylantiradi va aksincha yolg’on (false) qiymatni rost (true) qiymatga aylantiradi.

Sintaksisi: !mantiq

Quyida NOT amalini AND va OR amallari bilan birga qo’llashni o’rganamiz.

boolean b1 = true;
boolean b2 = true;
boolean b3 = false;
boolean b4 = false;
System.out.println(!b1); // false
System.out.println((b1 || b3) && !b2); // false
System.out.println(!(b3 || b4) && b1); // true
System.out.println(!(b1 && b3 || b2)); // false