Java Matematik funksiyalar

Java dasturlash tilida Math nomli sinf mavjud bo’lib, u murakkab matematik amallarni bajarish uchun ko’plab tayyor matematik funksiyalardan iborat. Jumladan, ikkita sonni kattasi yoki kichigini topish, qiymatlarni yaxlitlash, logarifmik funksiyalar, ildiz topish, va triganometrik hisob-kitoblar shular jumlasidandir.

Math sinfi “java.lang” papkasida joylashgan, ba’zilar o’ylagandek “java.math” papkasida emas. Demak Math sinfining to’liq nomi “java.lang.Math” hisoblanadi.

Math sinfidagi barcha metodlar bir-biridan mustaqil ishlaydi, shuning uchun ularni alohida-alohida quyida o’rganamiz.

Sodda matematik funksiyalar

Math.abs()

Math.abs() funksiyasi unga berilgan parametrning absolyut qiymatini qaytaradi. Absolyut qiymat - parametrning musbat qiymati.

int abs1 = Math.abs(10);  // abs1 = 10
int abs2 = Math.abs(-20); // abs2 = 20

Math.abs() metodi butun va kasr sonlarni qabul qiladi:

Math.abs(int)
Math.abs(long)
Math.abs(float)
Math.abs(double)

Math.ceil()

Math.ceil() funksiyasi kasr son qiymatini eng yaqin katta butun qiymatgacha yaxlitlaydi. Yaxlitlangan qiymat double son sifatida qaytariladi:

double ceil = Math.ceil(7.343);  // ceil = 8.0

Math.floor()

Math.floor() funksiyasi kasr son qiymatini eng yaqin kichik butun qiymatgacha yaxlitlaydi. Yaxlitlangan qiymat ikki barobar sifatida qaytariladi:

double floor = Math.floor(7.343);  // floor = 7.0

Math.min()

Ushbu metod ikkita sonning kichikini qaytaradi:

int min = Math.min(10, 20); // min = 10

Math.max()

Ushbu metod ikkita sonning kattasini qaytaradi:

int max = Math.max(10, 20); // max = 20

Math.round()

Ushbu metod float va double tipidagi kasr sonlarni eng yaqin butun songa (pastki yoki yuqorigi) yaxlitlaydi:

double pastga = Math.round(23.445); // pastga = 23.0
double yuqoriga   = Math.round(23.545); // yuqoriga = 24.0

Math.random()

Ushbu metod 0 va 1 orasidan kasr sonni random tanlab beradi. Sintaksisi:

double random = Math.random();

Agar sizga 0 va masalan 100 orasidan son tanlash zarur bo’lsa, natijani tanlash kerak bo’lgan maksimal songa (masalan 100) ko’paytiring.

double random = Math.random() * 100D;

Agar sizga butun son zarur bo’lsa round(), ceil(), floor() metodlaridan foydalaning.

Exponensial va logarifmik funksiyalar

Math.exp() funksiyasi parametr sifatida berilgan qiymat darajasiga ko'tarilgan e (Eyler soni) ni qaytaradi:

double exp1 = Math.exp(1);
System.out.println("exp1 = " + exp1);

double exp2 = Math.exp(2);
System.out.println("exp2 = " + exp2);

Natija quyidagicha:

exp1 = 2.718281828459045
exp2 = 7.38905609893065

Math.log()

Math.log() metodi berilgan parametrning logarifmini qaytaradi. Logarifmning asosi e (Eyler soni). Shunday qilib, Math.log() metodi Math.exp() metodining teskari funksiyasini bildiradi:

double log1  = Math.log(1);
System.out.println("log1 = " + log1);

double log10 = Math.log(10);
System.out.println("log10 = " + log10);

Natija quyidagicha:

log1 = 0.0
log10 = 2.302585092994046

Math.log10()

Math.log10() metodi Math.log() metodi kabi ishlaydi, faqat logarifm asosi e (Eyler raqami) o'rniga 10 bo’ladi. Mana Math.log10() Java misoli:

double log10_1   = Math.log10(1);
System.out.println("log10_1 = " + log10_1);

double log10_100 = Math.log10(100);
System.out.println("log10_100 = " + log10_100);

Natija:

log10_1 = 0.0
log10_100 = 2.0

Math.pow()

Ushbu metod ikkita parameter qabul qiladi. Birinchi parametrni ikkinchi parameter qiymati darajasiga ko’taradi va shu natijani qaytaradi:

double pow2 = Math.pow(2,2);
System.out.println("pow2 = " + pow2); // 4

double pow8 = Math.pow(2,8);
System.out.println("pow8 = " + pow8); // 256

Math.sqrt()

Ushbu metod sonni ikkinchi darajali ildizdan chiqaradi:

double sqrt4 = Math.sqrt(4);
System.out.println("sqrt4 = " + sqrt4); // 2

double sqrt9 = Math.sqrt(9);
System.out.println("sqrt9 = " + sqrt9); // 3

Trigonometrik funksiyalar

Math.PI o’zgarmas bo’lib, ‘pi’ sonining qiymatini saqlaydi. ‘pi’ soni trigonometric funksiyalarni o’rganishda zarur bo’ladi.

Math.sin()

Ushbu metod radian qiymatni qabul qiladi va uning sinus qiymatini qaytaradi:

double sin = Math.sin(Math.PI);
System.out.println("sin = " + sin);

Math.cos()

Ushbu metod radian qiymatni qabul qiladi va uning cosinus qiymatini qaytaradi:

double cos = Math.cos(Math.PI);
System.out.println("cos = " + cos);

Math.tan()

Ushbu metod radian qiymatni qabul qiladi va uning tangens qiymatini qaytaradi:

double tan = Math.tan(Math.PI);
System.out.println("tan = " + tan);

Sponsors